در این مقاله، قصد داریم در مورد یکی از انواع بتن یعنی بتن سبک صحبت کنیم و به ویژگی های بتن سبک، مزایا، معایب و کاربردهای آن بپردازیم. مطالعه این مقاله به شما کمک می کند تا با خواص این نوع پرکاربرد بتن آشنا شوید و شاید، آن را برای کار خود برگزینید و از مزایای آن بهره مند شوید.
مقدمه
بتن یکی از موادی است که در صنعت ساختمان کاربردهای متعددی دارد. به بیان دقیق تر، به زحمت می تواند به پروژه های عمرانی نگاه کرد و جایی را یافت که بتن در آن استفاده نشده باشد. سدها، پل ها، المان های شهری و گوشه و کنار صنعت ساختمان، زمینههای کاربردی بتن هستند. ماده ای که از ترکیب سنگدانه ها، سیمان و آب به دست می آید و با مقاومت فشاری بی نظیر و عمر طولانی خود، طرفداران زیادی برای خودش دارد.
امروزه با توجه به گستردگی پروژه های عمرانی، انواع مختلفی از بتن وجود دارد. گاهی به مقاومت کششی قابل توجهی نیاز است و بتن مسلح به کار برده می شود. گاهی زمان کمی برای ساخت پروژه در اختیار داریم و از بتن پیش ساخته استفاده می کنیم. گاهی مقاومت فشاری مثال زدنی بتن، باز هم کافی نیست و از بتن سنگین بهره برده می شود.
به هر حال، هر یک از انواع بتن کاربرد خاص خود را دارند. یکی از این انواع بتن، بتن سبک است. در ادامه، به توضیح موارد مختلف مربوط به این نوع بتن می پردازیم.
بتن سبک چیست؟
بتن سبک، نوعی از بتن است که در آن با روش های مختلف، چگالی بتن کاهش یافته و از حدود 2400 کیلوگرم بر متر مکعب بتن معمولی به بازه ای بین 160 تا 2000 کیلوگرم بر متر مکعب رسیده است. برای پروژه هایی که میزان بارگذاری روی بتن آن قدر زیاد نیست که به حداکثر ظرفیت تحمل تنش بتن نیاز داشته باشیم، جهت صرفه جویی در هزینه ها یا تقویت سایر کمیت هایی که مدنظر طراحان است، از بتن سبک استفاده می شود. در فرآیند ساخت بتن سبک، وزن مخصوص بتن و در نتیجه، میزان مقاومت آن کاهش می یابد. باید توجه داشت که در این فرآیند، کاهش مقاومت بتن به حدی نباشد که ضعف آشکاری به ساختار بتن تحمیل نماید. در هر صورت، استفاده از این نوع بتن می تواند جلوی هدررفت سرمایه پروژه را بگیرد و در کنار آن، خواص سودمندی نیز برای بتن داشته باشد که این خواص، در بتن معمولی وجود ندارد.
انواع بتن سبک
طبقه بندی انواع بتن سبک، به دو صورت امکان پذیر است. اولین طبقه بندی بر اساس میزان سبک شدن بتن صورت می گیرد و طبقه بندی دوم حول روش سبک شدن وزن بتن انجام می شود. در این قسمت به بررسی هر دو طبقه بندی گفته شده می پردازیم:
طبقه بندی بر اساس وزن
بر این اساس، بتن سبک به سه دسته تقسیم می شود که هر دسته دارای ویژگی ها و کاربردهای مخصوص به خود است. این سه دسته عبارت اند از:
- بتن غیر سازه ای: کمترین میزان مقاومت و وزن مخصوص در بین بتن های سبک، مربوط به بتن غیر سازه ای (وزن مخصوص کمتر از 800 کیلوگرم بر متر مکعب و مقاومت فشاری کمتر از 7 مگاپاسکال) می باشد. این نوع از بتن، عملا مقاومت قابل توجهی در برابر بارگذاری ندارد و به همین دلیل، از آن در بخش های باربر سازه استفاده نمی شود. کاربرد این نوع بتن بیشتر در ساخت سطوح عایق است.
- بتن سبک متوسط (سبک سازه ای متوسط): احتمالا قابل حدس باشد که خواص مقاومتی این نوع بتن، کمی بهتر از بتن غیر سازه ای است. بتن سبک می تواند تا 17 مگاپاسکال فشار را تحمل کند اما وزن مخصوص آن، عددی بین 800 تا 1400 کیلوگرم بر متر مکعب می باشد. این نوع از بتن طبق تشخیص مهندسان، می تواند در برخی امور برای کاهش وزن کلی بنا جایگزین بتن معمولی شود.
- بتن سبک سازه ای: وزن مخصوص بین 1400 تا 1900 مگاپاسکال، تعیین کننده بتن سبک سازه ای است. این نوع بتن مقاومتی بیش از 17 مگاپاسکال دارد اما نسبت به بتن معمولی، کمی ضعیف تر است.
طبقه بندی بر اساس روش ساخت
طبق این طبقه بندی، بتن باز هم به سه دسته تقسیم می شود:
- بتن های با سنگدانه سبک: یک روش برای سبک کردن وزن بتن، کاهش وزن سنگدانه های آن است. در این روش از سنگدانه هایی با وزن کمتر استفاده می شود تا علاوه بر حفظ فرم و مقاومت بتن در سطحی قابل قبول، از وزن آن کاسته شود.
- بتن های هوادار یا اسفنجی: روش دوم، ایجاد حباب های هوا در بتن است تا وزن واحد حجم بتن کاهش یابد. این حباب ها به وسیله افزودن مواد هوازا نظیر پودر آلومینیوم یا تزریق مستقیم کف به درون بتن ایجاد می شوند. بتن هوادار کاربردهای زیادی دارد و در شیب بندی سطوح، تولید کف پوش های بتنی و دیوارکشی مورد استفاده قرار می گیرد.
- بتن های بدون سنگدانه: در این روش، ریزدانه های ماسه ای به طور کامل از ترکیب بتن حذف می شوند و صرفا دانه های درشت سنگ درون بتن باقی می ماند. وزن مخصوص این نوع بتن سبک بسته به نوع سنگدانه درون آن حدود 800 تا 1500 کیلوگرم بر متر مکعب تخمین زده می شود.
مزایا و معایب بتن سبک
حال که با بتن سبک و انواع آن آشنا شدیم، می توانیم با دقت بیشتری به مزایا و معایب آن بپردازیم. در ابتدا با مزایای بتن سبک شروع می کنیم:
- کاهش وزن کلی سازه
- افزایش عمر ساختمان
- دوام در برابر نوسان دما
- ساخت سطوح عایق در برابر دما
- افزایش نسبی سازگاری الاستیک ساختمان و مقاومت بیشتر در برابر لرزش
در مقابل، این نوع بتن نیز مانند همه انواع بتن دارای معایبیست که عبارت اند از:
- مقاومت فشاری کمتر نسبت به بتن معمولی
- نیاز به سیمان بیشتر برای برخی کاربردها
- افزایش طول دوره عمل آوری بتن
کاربرد بتن سبک
بتن های سبک، امروزه محبوبیت زیادی بین سازندگان دارند و هر جا که نیاز به مقاومت فشاری قابل توجهی نباشد، ترجیح کارفرمایان استفاده از این نوع بتن می باشد. بتن سبک در موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
- کفپوش های بتنی
- شیب گیری بنا
- عایق بندی ساختمان
- قالب گیری سازه های فولادی
- پارتیشن بندی ساختمان
- زهکشی زمین های کشاورزی
جمع بندی
بتن سبک، یکی دیگر از انواع بتن است که به دلیل وزن مناسب، می تواند سازه های سبک تری بسازد. این نوع بتن مقاومت فشاری کمتری نسبت به بتن معمولی دارد اما سبک بودن آن، کاربردهای قابل توجهی به این نوع بتن بخشیده است. از این نوع بتن در عایق بندی، زهکشی و پارتیشن بندی استفاده می شود. بتن سبک به روش های مختلفی تولید می شود که شامل بتن اسفنجی، بتن بدون سنگدانه و بتن با سنگدانه سبک است.