یکی از بخش‌های مهم ساختمان یا هر سازه دیگر، سقف آن است. اگر این بخش مهم به درستی مطابق با ضوابط عمرانی ساخته نشود، می‌تواند در آینده با مشکلاتی از قبیل سلب آرامش ساکنین همراه باشد. همچنین اعمال بار اضافی روی سازه می‌تواند استحکام آن را در آینده به خطر بیندازد. به همین دلیل پیش از اجرای هر نوع پروژه ساختمانی قالب بندی سقف در آن حائز اهمیت بوده و باید مورد بررسی قرار بگیرد.
این بخش در ساختمان در کنار تیر‌ها، ستون‌ها و فونداسیون انتقال نیرو‌های وارد بر ساختمان را بر عهده خواهد داشت. انواع سقف در ساختمان‌ها در زمان اجرای پروژه ویژگی‌های خاص خود را داشته و نحوه اجرای آن‌ها نیز متفاوت است. با اطلاع از مناسب‌ترین نوع سقف در ساختمان می‌توان بهترین آن را انتخاب کرد.
قالب بندی سقف چیست؟
قالب‌بندی سقف اغلب پیش از بتن‌ریزی در ساختمان‌سازی انجام شده و اجرای آن پس از اتمام آرماتوربندی سقف صورت می‌گیرد. در حال حاضر در پروژه‌های ساختمانی به جای اجرای سقف به شکل سنتی از قالب‌بندی به عنوان روش جدید استفاده می‌شود. قالب‌بندی سقف باعث خواهد شد تا مقاومت سقف افزایش پیدا کرده و بتواند شکل مورد نظر را پیدا کند.
همچنین با استفاده از روش قالب‌بندی، مقاومت سقف از طریق میلگرد و بتن به صورت مشترک افزایش پیدا کرده و میله گرد می‌تواند تکمیل‌کننده نقطه ضعف‌های بتن باشد. البته اجرای قالب‌بندی به نوع قالب و سقف بستگی داشته و با توجه به جنس متریال به کار رفته متفاوت خواهد بود.
انواع قالب بندی سقف
از انواع مختلف قالب‌بندی سقف می‌توان به سقف دال بتنی، تیرچه و بلوک، کروبیت، یوبوت، وافل و عرشه فولادی اشاره کرد. این دسته‌بندی مربوط به قالب‌بندی سقف بتنی بوده و هر کدام از آن‌ها در پروژه‌های مربوط به صنعت ساختمان کاربرد دارند. در ادامه به معرفی انواع قالب‌بندی سقف، مزایا و معایب آن‌ها می‌پردازیم.
قالب سقف دال بتنی
این نوع قالب بندی برای سقفیکی از پرکاربردترین انواع قالب‌بندی در صنعت ساختمان بوده و می‌تواند برای خانه‌ها و مکان‌های حساس به کار رود. سقف دال بتنی فوق‌العاده مستحکم و دائمی است و اجرای آن نیز به آماده‌سازی بسیار زیادی نیاز دارد. این نوع قالب بندی سقف در شمار سقف‌های یکپارچه محسوب شده و از مصالحی نظیر بتن و فولاد در آن استفاده می‌شود.
مزایا و معایب
میزان مقاومت خمشی و برشی در این نوع سقف بسیار بالا بوده و می‌تواند مقاومت خوبی در برابر زلزله داشته باشد. در صورت استفاده از این نوع قالب‌بندی نوعی عایق صوتی نیز ایجاد خواهد شد و دیگر نیاز به یک عایق صوتی به صورت مجزا نیاز نخواهد بود.
سرعت اجرای این نوع سقف بالا بوده و میزان استفاده میلگرد در آن به صرفه است. از معایب سقف دال بتنی می‌توان به وزن بالا و مقاومت کششی اندک اشاره کرد.
قالب بندی سقف یوبوت
در این قالب‌بندی از دو لایه بتن مسلح در قسمت بالا و قسمت پایین دال مجوف استفاده شده و قالب‌هایی به نام یوبوت در بین این دو لایه بتن قرار می‌گیرد. این نوع سقف را می‌توان شبیه به سقف دال به شکل دو طرفه دانست. اما دیگر مانند سقف دال وزن بالایی نداشته و محدودیتی در اجرای طول دهانه آن وجود ندارد. این موضوع باعث امکان افزایش طول دهانه و کاهش وزن سازه خواهد شد.
مزایا و معایب
به کارگیری این نوع قالب‌بندی برای سقف با مزایایی از قبیل کاهش تعداد ستون، کاهش بار وارد شده بر ساختمان، افزایش ایمنی سازه در مقابل آتش سوزی، امکان اجرای پروژه با دهانه بزرگ، عایق بودن صدا، مصرف کمتر میلگرد و بتن و همچنین استفاده از ستون‌های نامنظم همراه است.
اجرای این نوع قالب‌بندی برای سقف در دهانه‌های کوتاه مقرون به صرفه نبوده و نگهداری قالب‌ها در این روش مشکل است. همچنین ممکن است با آسیب به قالب‌ها، بتن در ساختار آن نفوذ کند.
قالب بندی سقف تیرچه دال
سقف تیرچه دال از رایج‌ترین قالب بندی سقف در ایران است که از بلوک و بتن تشکیل شده است. در این نوع قالب‌بندی تیرچه‌ها از یکدیگر فاصله داشته و در بین آن از بلوک برای پر کردن فاصله بین تیرچه‌ها استفاده می‌شود. جنس بلوک‌های مورد استفاده می‌تواند بتن، سفال یا از نوع پلاستو فوم باشد. اغلب این نوع سقف‌ها در سازه‌های بتنی یا فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مزایا و معایب
مهم‌ترین مزایای این نوع سقف وزن اندک و نیاز به نیروی کار متخصص کمتر برای اجرا است. همچنین در مقابل آتش سوزی مقاومت و دوام بالایی داشته و می‌تواند به عنوان عایق صوتی، گرمایی و رطوبتی مورد استفاده قرار بگیرد. از دیگر مزایای به کارگیری این قالب‌بندی سقف صرفه‌جویی در بتن و آرماتور و مصرف کمتر خاک و گچ است.
البته این نوع سقف با معایبی از قبیل محدودیت در دهانه اجرا و یا عدم امکان اجرای سقف قوسی و مثلثی شکل همراه است. همچنین در زمان اجرای آن ممکن است پاشنه تیرچه دچار آسیب شود.
قالب بندی سقف کرومیت
سقف کرومیت نوعی قالب‌بندی تیرچه بلوک است که در آن پاشنه تیرچه‌ها فلزی بوده و عملکردی نیز مشابه سقف تیرچه بلوک خواهد داشت.
مزایا و معایب
در این نوع قالب‌بندی نیاز به شمع‌بندی نبوده و به دلیل یکپارچه بودن اسکلت و سقف و همچنین اتصال آن‌ها با تیرچه‌های کرومیت، می‌توان چند سقف را به طور همزمان اجرا کرد. با استفاده از این نوع قالب‌بندی می‌توان سقف‌هایی با دهانه حداکثر 12.5 متر اجرا کرد. مهم‌ترین عیب این روش عدم وجود نیروی متخصص و کارآزموده برای اجرای آن است. همچنین ممکن است در طولانی مدت اثر تیرچه در زیر گچ‌کاری نمایان شود.
قالب‌بندی سقف وافل
این نوع قالب بندی سقف یکی از انواع جدید سقف‌های ساختمانی است که در آن از قالب وافل برای اجرا استفاده می‌شود. این سقف‌سازی جدید اغلب در سقف‌های بلند با ارتفاع بیش از ۱۲ متر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همچنین سازه‌های بتنی و فلزی بهترین مکان برای استفاده از این نوع سقف‌ها خواهند بود. برای مثال سقف سازه‌هایی نظیر فرودگاه، ایستگاه‌های مترو، بیمارستان‌ها، سوله‌ها و سالن‌ها از نوع وافل هستند.
مزایا و معایب
اجرای این نوع سقف به زمان کمتری نیاز داشته و صرفه‌جویی اقتصادی بسیاری به همراه دارد. در برابر حریق و زمین لرزه مقاومت و ایمنی بسیاری داشته و می‌تواند وزن مرده سقف را کاهش دهد. از معایب این نوع سقف نیز می‌توان به عدم امکان استفاده از آن در مناطق باد خیز و برای سقف‌های شیبدار اشاره کرد.
قالب‌بندی سقف عرشه فولادی
این قالب بندی علاوه بر سازه‌های بتنی، می‌تواند در سازه‌های فلزی نیز به کار رود. برای اجرای آن ابتدا تیر‌های فرعی میان ستون‌ها و در بین تیر‌های اصلی قرار گرفته و در نهایت ورق‌های گالوانیزه با استفاده از گل میخ قابل اتصال خواهند بود.
در مرحله آخر نیز اجرای شبکه مش میلگرد روی ورق‌ها و گل میخ پرداخته و روی آن بتن‌ریزی صورت می‌گیرد. استفاده از ورق‌های فلزی باعث ایجاد سطحی با دوام برای به کارگیری بتن شده و عایقی ضد آب را ایجاد می‌کند. این نوع سقف شامل سه نوع کامپوزیتی، عرشه سلولی و دهانه بلند است.
مزایا و معایب
اجرای این نوع سقف بسیار ارزان بوده و سرعت اجرای آن نیز بالا است. کاهش زمان اجرا باعث کاهش مصرف بتن شده و طول عمر آن را افزایش می‌دهد. در نهایت یک سطح یکپارچه و زیبا ایجاد خواهد شد که علاوه بر عایق صدا و حرارت، باعث کاهش ضخامت سقف نیز می‌شود.
این قالب بندی سقف با معایبی نیز همراه است. زیرا اجرای آن کمی مشکل بوده و به تمهیدات خاصی قبل از اجرا نیاز دارد. همچنین کلیه جوش‌های انجام گرفته در زمان اجرا باید توسط ناظر کنترل شود. علاوه بر آن میزان لرزش در این نوع سقف نسبت به انواع دیگر بیشتر است.
قالب بندی سقف کوبیاکس
این نوع از قالب بندی در سقف در دسته سقف‌های دال مجوف دو طرفه بتن قرار دارد و تنها تفاوت آن در هسته بتن مرکزی خواهد بود. در این هسته از گوی‌های توخالی به نام کوبیاکس استفاده می‌شود که بدون آسیب به عملکرد کلی سازه، هزینه‌های ساخت و ساز را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. اجرای این نوع سقف روی خاک‌های ضعیف پیشنهاد می‌شود.
مزایا و معایب
در این نوع قالب‌بندی میزان بتن و فولاد مصرفی کاهش پیدا کرده و در نهایت بار اضافی وارد به سقف نیز کاهش پیدا می‌کند. از دیگر مزایای این نوع سقف می‌توان به عایق بودن در مقابل حریق، عمر و دوام بالا سرعت اجرای بیشتر نسبت به دیگر سقف‌ها و قابلیت اجرای آن برای دهانه‌های با قطر بالا اشاره کرد.
البته هنوز برای این نوع از قالب‌بندی برای سقف قوانین و مقررات مناسبی وجود نداشته و همچنین هزینه تمام شده آن در پروژه‌های کوچک مقرون به صرفه نخواهد بود. این موارد از معایب اجرای سقف کوبیاکس به شمار می‌روند.
جمع‌بندی
قالب‌بندی‌های سقف از نوع بتنی یکی از مراحل حساس در زمان اجرای پروژه محسوب شده و باید با استفاده از نیروی متخصص و با تجربه صورت بگیرند. قالب‌بندی سقف از نوع دال بتنی و یا عرضه فولادی و … با یکدیگر متفاوت بوده و با مزایا و معایب ویژه‌ای همراه هستند.
برای اجرای هر کدام از این نوع سقف‌ها نیز باید از متخصص یا پیمانکار آموزش دیده استفاده کرد که تخصص کافی در زمینه انواع قالب بندی سقف داشته باشد. انتخاب نوع قالب‌بندی به نوع پروژه بستگی دارد و برای انتخاب بهترین نوع قالب‌بندی باید ضمن در نظر گرفتن تمامی شرایط در پروژه، از کارشناسان این حوزه کمک گرفت.
هلدینگ مدحت با تمرکز بر صنعت ساختمان‌سازی و ترویج ساخت سازه‌های استاندار با کمک مجموعه منسجم و فراگیر، خدمات متنوعی را در این صنعت ارائه می‌کند. از جمله فعالیت‌های کلی این هلدینگ می‌توان به طراحی و ساخت قالب‌ها از نوع تونل فرم و لارج پنل، قالب‌های فلزی بتنی، قالب‌های لغزنده، قالب‌های طرح دار و… با تمامی متعلقات و با استفاده از مرغوب ترین ماشین آلات اشاره کرد.