شاید در گذشته، نه البته گذشته خیلی دور بلکه در همین کمتر از 100 سال پیش، در ساختمان سازی نیازی به نقشه ساختمان احساس نمی‌شد. فضاها اغلب بسیار ساده بودند و توقع چندانی هم در مورد طراحی مناسب داخلی از طراحان وجود نداشت. به دلیل گستردگی زمین، استادکاران ساختمان سازی می توانستند با یک طرحواره ذهنی هم اقدام به ساخت بنا نمایند. مواردی نظیر قطر دیوارها، نوع سقف، مصالح مورد استفاده و مساحت اتاق ها نیز به صورت ذهنی توسط سازندگان محاسبه و اجرا می شد و در نهایت، خانه ها و فضاهای دیگر به راحتی ساخته و پرداخته می شدند.
امروز اما شرایط متفاوتی در ساختمان سازی وجود دارد. مصالح ساختمانی انواع مختلفی دارند که انتخاب های زیادی پیش روی سازندگان قرار می دهد که در کیفیت و قیمت دارای تفاوت هستند. متراژ ساختمان ها برخلاف گذشته با محدودیت های فراوانی رو به می‌باشد و نمی توان بدون طرح قبلی، ساختمان سازی را آغاز کرد. اینجاست که اهمیت مفهومی به نام نقشه ساختمانی مشخص می شود.
در این مقاله، قصد داریم در مورد انواع نقشه ساختمانی و ضرورت ها و اهمیت های آن صحبت کنیم. مطالعه این مقاله به شما کمک می کند با انواع نقشه ساختمانی و چرایی مهم بودن این فاز از ساختمان سازی آشنا شوید. پس اگر در آستانه شروع کار ساختمان سازی هستید، پیشنهاد می کنیم این مقاله را تا انتها دنبال کنید.
نقشه ساختمانی چیست؟
نقشه ساختمانی، طرحیست که از قبل برای ساختمان رسم می شود و جزئیات مربوط به آن نظیر متراژ بنا، محل قرارگیری دیوارها، درها، پنجره ها و همچنین نحوه اجرای شبکههای تاسیساتی و الکتریکی را بیان می کند. نقشه ساختمانی فاز اولیه ساختمان سازی است و باید قبل از شروع ساخت و ساز انجام شود.
انواع نقشه ساختمانی به بررسی موقعیت های مختلف منازل و فضاهای اداری می پردازند. این نقشه ها با ارائه یک دید کلی نسبت به بنا، می توانند ذهنیت طراح و سازنده را یکپارچه کنند و دیدگاه های طرفین را با یک زبان مشترک به اطلاع هم برسانند. نقشه کشی اصول زیادی دارد و باید توسط فردی که هم به اصول ساختمان سازی و هم به زبان نقشه مسلط است طراحی شود. دقت در ترسیم نقشه منجر به طراحی یک بنای پایدار، بهینه و اصولی خواهد شد.
اهمیت ترسیم نقشه ساختمانی
حال که می دانیم نقشه ساختمانی چیست، بهتر است به صورت ریزبینانه به اهمیت استفاده از آن بپردازیم. مهم ترین مزایای نقشه ساختمانی برای یک پروژه عبارت اند از:
- نقشه ساختمانی یک نمای کلی از طرح مورد نظر معمار را به نگاه سازنده می رساند. به وسیله نقشه، طراح و سازنده می توانند با یکدیگر در مورد چند و چون پروژه تبادل نظر کنند.
- نقشه ساختمانی منجر به استفاده مناسب از زیربنای در اختیار سازندگان می شود. به کمک نقشه، تا حد امکان فضا مدیریت شده و به بهترین حالت از زیربنا استفاده می شود.
- به کمک نقشه، طرح کلی ساختمان به اطلاع کارفرما می رسد تا در صورت نیاز، تغییرات لازم روی نقشه اعمال شود.
- محاسبات مربوط به ساختمان نظیر وزن کلی بنا، متراژ قابل استفاده، ابعاد دیوارها و مواردی از این قبیل حین ترسیم نقشه با دقت بالا انجام می شود.
- هزینه های ساخت بنا قبل از شروع مراحل ساخت و ساز محاسبه شده و به اطلاع کارفرما می رسد تا در صورت نیاز، در برخی موارد تجدیدنظر شود.
انواع نقشه ساختمانی
نقشه های ساختمانی انواع مختلفی دارند و ریزترین موارد یک ساختمان را مدلسازی می کنند. برخی از انواع نقشه ساختمانی را در این قسمت مورد بررسی قرار می دهیم.
پلان ساختمانی
پلان، همان نقشه معماری ساختمان است که نمای کلی ساختمان و جزئیات مربوط به فضای داخلی منزل نظیر محل قرارگیری درها، پنجره ها، دیوارها و متراژ هر بخش بنا را ترسیم می کند. پلان معماری خود انواع مختلفی دارد که هر یک به نمای خاصی از پروژه می پردازند مانند:
- پلان کف: این نقشه از بالا فضای ساختمان را مورد بررسی قرار داده و محل قرارگیری دیوارها و المان های معماری را بیان می کند. پلان کف از مهم ترین نقشه های معماری ساختمان است.
- پلان جانبی و رو به رو: این نوع نقشه ها همانطور که از نامشان پیداست، ساختمان را از نمای جانب و رو به رو رسم می کنند. در این نوع نقشه ها نمای سازه نیز قابل ترسیم است.
- پلان بام: این نقشه، فضای بام ساختمان را رسم می کند تا جزئیات مربوط به بام نیز از قلم نیفتند.
نقشه تاسیسات مکانیکی
تاسیسات مکانیکی ساختمان شامل لوله کشی آب شرب، آب گرم مصرفی، موتورخانه و سیستم تهویه مطبوع نیز از مهم ترین بخش های ساختمان سازی مدرن هستند. امروزه تاسیسات اهمیت زیادی در منازل دارند و به همین دلیل، نیاز به یک نقشه دقیق برای شبیه سازی شرایط لوله کشی، متریال و دستگاه های مورد نیاز، قطر خطوط لوله و محل قرارگیری خروجی ها وجود دارد.
نقشه تاسیسات الکتریکی
رسیدن انرژی الکتریکی به بهترین شکل به نقاط مختلف ساختمان از دیگر موضوعاتی است که نیاز به تهیه نقشه دارد. در این نوع نقشه، معمولا مسیر انتقال برق از انشعاب (کنتور برق) به نقاط مختلف ساختمان نظیر پریزهای برق و مصرف کننده ها و برگشت آن به همراه سیستم ایمنی اتصال به زمین، با دقت و با ذکر جزئیات مورد بررسی قرار می گیرد. سیم کشی مربوط به خطوط تلفن ساختمان نیز در همین نقشه تعبیه می شود.
جمع بندی
نقشه ساختمانی یکی از دو فاز اصلی ساختمان سازی است. قبل از شروع هر اقدامی روی زمین، بهتر است نقشه کار و محاسبات تهیه شده و پروژه به صورت کامل شبیه سازی شود تا جزئیات کار بین کارفرما، طراح و مجری ساختمان به صورت کامل بررسی و مورد تایید قرار گیرد. نقشه ساختمانی می تواند هزینه های ساخت، ریز جزئیات ساختمان و محاسبات دقیق را انجام داده و به اعمال تغییرات احتمالی منجر شود.
به طور کلی سه نوع نقشه ساختمانی وجود دارد. نقشه معماری که به جزئیات بنا، نمای بیرونی و داخلی، محل قرارگیری دیوارها، در و پنجره ها می پردازد، نقشه تاسیسات مکانیکی که به بررسی محل قرارگیری و محاسبات مربوط به لوله کشی و سیستم تهویه مطبوع توجه دارد و نقشه الکتریکی که به برق کشی ساختمان توجه دارد. این نقشه ها هر یک به صورت مجزا مورد ترسیم قرار می گیرند و دقیق ترین جزئیات را شبیه سازی می کنند.